فهرست مطالب

کشتیرانی و فناوری دریایی - پیاپی 1 (پاییز 1389)

مجله کشتیرانی و فناوری دریایی
پیاپی 1 (پاییز 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/07/01
  • تعداد عناوین: 12
|
  • مهدی اسماعیلی*، سیدعلی آزرم سا، علی کرمی خانیکی صفحات 5-18
    یکی از مهمترین مسایل در مهندسی دریا، جانمایی مناسب سازه به منظور بهره برداری مناسب از آن و به حداقل رساندن مشکلات احتمالی است. با احداث سازه های دریایی شرایط طبیعی موج و جریان در منطقه دستخوش تغییرات می گردد که این امر تغییر در روند فرایندهای طبیعی حاکم بر مناطق ساحلی را به دنبال دارد. بررسی تاثیر احداث اسکله ها بر الگوی انتشار امواج در منطقه کیاشهر می تواند از اولین اقدامات بررسی کاربری این سازه دریایی باشد. سیستم مدل سازی کاربردیMIKE 21 چندین ماژول جداگانه را شامل می شود. ماژول استفاده شده در این مطالعه ماژول امواج نزدیک ساحل (MIKE 21 NSW) است که برای تعیین شرایط موج (ارتفاع ، پریود و جهت موج) در مناطق ساحلی کاربرد دارد. برای این منظور الگوی انتشار امواج به کمک ماژول NSW برای حالات قبل و بعد از احداث اسکله ها در دهانه مرداب کیاشهر شبیه سازی شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که ماژول NSW قابلیت ارائه الگوی واقعی انتشار امواج در مناطق ساحلی را دارا می باشد. همچنین مقایسه الگوی انتشار برای دو حالت نشان داد که با احداث اسکله ها، ارتفاع امواج در منطقه حدود 25 درصد کاهش می یابد به طوری که ورودی بندر به محل آرامی تبدیل شده و نفوذ امواج به داخل بندر کاهش یافته است.
    کلیدواژگان: امواج، اسکله، شبیه سازی، مدل عددی، MIKE 21
  • منصور کیانی مقدم*، علیرضا کاظمی آسیابر صفحات 19-34
    زمان ماندگاری کانتینر و کالا در بنادر همواره یکی از فاکتورهای مهم در راستای ارزیابی عملکرد بنادر محسوب می شود و بالا بودن آن که همراه با رسوب کانتینر و کالا در بنادر است می تواند باعث پایین آمدن راندمان کاری بنادر در تمامی بخش های آن شود. این تحقیق به بررسی عوامل موثر بر کاهش رسوب کالا در بنادر ایران می پردازد و در این راستا با استفاده از تحقیق میدانی و با بهره گیری از روش های آماری، این عوامل را از حالت کیفی به حالت کمی تبدیل کرده تا بتوان مقایسه جامع ای از عوامل موثر بررسوب کالا در بنادر ایران داشت و در نهایت استراتژی های مناسب را ارائه کرد.
    کلیدواژگان: بنادر، رسوب کالا، زمان ماندگاری کالا، ترخیص کالا
  • رضا رفیعی، جواد قاسم زاده* صفحات 35-40
    تعیین تغییرات محیط زیست را می توان به منظور برنامه ریزی و مدیریت به کار برد. این روش با در نظر گرفتن وضعیت محیط زیست در زمان های مختلف تغییرات محیط زیست را طی دوره زمانی مورد مطالعه‏، به دست می دهد. از این طرق با در دست داشتن موقعیت مکانی تغییرات و نیز ارتباط آن با سایر فاکتورها می توان به منظور مدیریت محیط زیست برنامه ریزی لازم را ارائه نمود و یا با تکیه بر روند تاریخی سناریوهای مختلف را بررسی کرد. در این راستا صحت تعیین تغییرات و نیز آسانی به کارگیری آن بسیار با اهمیت است. دراین مطالعه دو روش طبقه بندی مستقیم داده های چند زمانه و روش تفاضل مولفه های اصلی با همدیگر به منظور بررسی کاربرد و صحت آن مقایسه شد. در روش طبقه بندی مستقیم داده های چند زمانه تمام داده های مربوط به دو زمان در قالب یک مجموعه تصویر و انتخاب نمونه های تعلیمی به دو طبقه تغییر و  بدون تغییر طبقه بندی شد. در روش مقایسه های مولفه ای اصلی ابتدا برای هر یک از سال های مورد مقایسه تصویر مولفه اصلی به دست آمد و در مرحله بعد این دو تصویر با یکدیگر مقایسه شدند. نهایت با تعیین حدود آستانه مناسب مناطق تغییر یافته از یکدیگر جدا شد. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه طبقه بندی مستقیم داده های ماهواره ای چند زمانه از کاپای 82% و مقایسه مولفه های اصلی از صحت 62% برخوردار است.  در روش طبقه بندی مستقیم انتخاب نمونه های تعلیمی در بسیار از موارد کار مشکلی است و در عین حال این روش احتیاج به تصحیح رادیومتریک ندارد. در حالی که در روش مقایسه مولفه های اصلی مهمترین مسئله تعیین حدود آستانه برای تعیین تغییرات می باشد.
    کلیدواژگان: تعیین تغییرات، مقایسه‏، روش طبقه بندی مستقیم داده های چند زمانه، مقایسه مولفه های اصلی
  • مهدی یوسفی*، مهدی رضاپور صفحات 41-51
    نفوذ پذیری و وجود ترک های اولیه مهمترین عوامل موثر بر تخریب تدریجی بتن دریایی بوده که به عنوان نخستین فاکتورهای تاثیر مواد شیمیایی موجود در آب دریا بر بتن و همچنین خوردگی میلگردها شناخته می شود. به عبارتی چنانچه راهکارهایی ارائه گردد که نفوذپذیری بتن تا حد امکان کاهش یابد، میزان اثر مخرب مواد شیمیایی به ویژه کلرایدها به شدت کاهش خواهد یافت. معمولا بتن پیش ساخته مورد استفاده در سازه های دریایی به دلیل وجود دقت زیاد در طراحی و مناسب بودن شرایط محیطی کارخانه به صورت اصولی اجرا گردیده و بالاترین مقاومت و بیشترین پایایی را در دراز مدت خواهد داشت، اما این مساله در مورد بتن دریایی درجا به دلیل عدم وجود شرایط مناسب صدق نمی کند. از این رو در این مقاله ابتدا عوامل موثر بر افزایش نفوذپذیری و ایجاد ترک های اولیه در بتن و چگونگی پیشرفت خرابی ناشی از وجود ترک ها و نفوذپذیری ارائه می گردد. سپس در ادامه راهکارهایی جهت اجرای اصولی بتن دریایی درجا و همچنین راهکارهایی جهت کاهش اثرات زیانبار نفوذ کلرایدها، سیکل های یخ زدن-آب شدن، تبلور نمک ها و هوازدگی بتن دریایی که ناشی از نفوذپذیری می باشند، پیشنهاد خواهد گردید.
    کلیدواژگان: بتن درجا، بتن دریایی، سیکل یخ زدن- آب شدن، تبلور نمک ها، هوازدگی، فاکتور پایایی، ضریب پخش کلرایدها
  • منصور کیانی مقدم*، راحیل الله بخش صفحات 52-61
    این مقاله مبنایی را برای صرفه جویی در زمان، بهره برداری بیشتر و استفاده بهینه تر از فضاهای موجود، قبل از اتوماسیون سازی پایانه های کانتینری پیشنهاد می کند. این تحقیق عنوان می کند که با توجه به ارزش و اهمیت همه جانبه زمان و تبعات مالی آن، می توان مدت زمان قابل توجهی را در حین عملیات چیدمان کانتینرها در پایانه های کانتینری صرفه جویی کرد. گردانندگان پایانه ها عموما درصددند تا با بکارگیری روش های مختلف اتوماسیون موجب ارتقاء کمی و کیفی پایانه های کانتینری را فراهم آورند. بحث های تخصصی مطرح شده در این مقاله درک کلی از لزوم کاهش تعداد جابجایی های غیر ضروری کانتینرها در هنگام پشته سازی را منعکس می کند. این مقاله همچنین عنوان می کند که مدیران و گردانندگان پایانه های کانتینری می بایستی قبل از اقدام به بکارگیری تجهیزات اتوماسیون در فرآیندهای عملیات و پشته سازی، تعداد حرکت ها و جابجایی های غیر ضرور را کاهش دهند.
    کلیدواژگان: پایانه های کانتینری، چیدمان کانتینر، جابجایی کانتینرها
  • مهدی شهرکی*، سیمین قادری، علیرضا بخشی زاده صفحات 62-74
    اصطلاح "خصوصی سازی" به هرگونه انتقال فعالیت از بخش عمومی به بخش خصوصی اشاره دارد. سرمایه گذاری در بنادر مقوله بسیار پرهزینه ای است که متاسفانه در ایران بخش خصوصی رشد یافته ای که بتواند به طور کامل این وظیفه را انجام دهد، وجود ندارد و به همین دلیل هم اکنون در حال طی مراحل انتقال هستیم. در این مقاله سعی شده تا در خصوص مقوله خصوصی سازی و تاثیر آن بر بندر چابهار مطالبی ارائه شود. در وهله ی نخست تعاریف مختلفی از خصوصی سازی بیان شده و در ادامه به مواردی همچون اهداف خصوصی سازی، تاثیر آن بر بنادر و خصوصی سازی در بندر چابهار پرداخته شده است. در ادامه به بنادر و نقش آنها و معرفی بندر چابهار نظری اجمالی افکنده ایم. در پایان یادآور می شوم که بحث خصوصی سازی در بندر چابهار در ابتدای مسیر پر نشیب و فراز خود می باشد.
    کلیدواژگان: خصوصی سازی، بنادر، تخلیه و بارگیری
  • آرش شکوری*، تیمور امینی راد امینی راد صفحات 75-89
    خیارهای دریایی جزو مهمترین خارپوستان دریا بشمار می روند. با وجود اینکه محیط دریایی منبع عظیمی از این موجودات در اختیار ما گذاشته است، متاسفانه به دلیل عدم شناسایی گونه های موجود در آب های جنوبی ایران و همچنین ناآشنایی با  فوائد تغذیه ای، دارویی و حتی سودآوری ارزی در رابطه با صادرات آنها به عنوان جانورانی فراموش شده تلقی می شوند. این مطالعه در بخش شرقی خلیج که بدلیل وجود بندر چابهار دارای بیشترین تاثیر انسانی بر اکوسیستم منطقه می باشد، انجام شده است. نمونه برداری از خیارهای دریایی توسط غواصی به روش اسکوبا در 4 منطقه که با توجه به گشت های مقدماتی  بیشترین احتمال حضور خیارهای دریایی وجود داشت، انجام گرفت. این مناطق عبارتند از اسکله شهید بهشتی، هتل دریایی، اسکله شهید کلانتری و اسکله سپاه. همچنین از خیارهای دریایی و محیط پیرامون آنها عکسبرداری شد. به کمک برخی کلیدهای شناسایی، افراد در محل زندگی خود تا حد امکان شناسایی و برای اطمینان بیشتر در آزمایشگاه به روش مشاهده استخوانچه های پوستی مورد بررسی قرار گرفتند. در خلال یک سال بررسی 7 گونه از خیارهای دریایی مشاهده شد. این گونه ها عبارتند ازStichopus variegatus ، Holothuria leucospilota ،Holothuria hilla، Holothuria arenicola ، Holothuria atra، Holothuria parva ،  Holothuria pervicax. از این میان 6 گونه به جنس  Holothuria و یک گونه به جنس Stichopus تعلق دارد. هر دو جنس جزو راسته Aspidochirotida هستند. بطور کلی گونه Stichopus variegatesنسبت به سایر گونه ها از طول و وزن بیشتری برخودار است. در رتبه بعدی گونه Holothuria leucospilotaقرار دارد. گونه Holothuria hillaنسبت به سایر گونه ها از محدوده طولی بیشتری برخودار است. از نظر حضور گونه ها ایستگاه بهشتی در مرتبه نخست قرار دارد. در طول یکسال مطالعه، 6 گونه در این ایستگاه مشاهده شده است (گونه H. arenicola مشاهده نشد). در ایستگاه سپاه 5 گونه مشاهده شده است (گونه های H. parva و H. pervicax مشاهده نشد). در کلانتری 2 گونه (S. variegatus وH.leucospilota) و در هتل دریایی یک گونه (H. leucospilota) مشاهده شده است.
    کلیدواژگان: خارپوستان، خیار دریایی، شناسایی گونه ای، خلیج چابهار
  • منصور کیانی مقدم، علیرضا موذن جهرمی*، حسین کریمیان صفحات 90-107
    ارزیابی و تصمیم گیری در مورد مسایل چند معیاره همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. معیارهای فراوان و با ماهیت های مختلف که بعضا نظرات شخصی افراد متخصص ارجحیت آنها را بر یکدیگر مشخص   می کند، هر ارزیابی را به سمت استفاده از روش های علمی و دقیق سوق می دهد. بنادر به عنوان سازمان هایی که ارزیابی عملکردشان بستگی به عوامل زیاد و متنوعی دارد نیز نیازمند روش علمی مناسبی برای ارزیابی عملکرد خود هستند. در این تحقیق برای نشان دادن کاربرد روش سلسله مراتبی در محیط فازی برای ارزیابی عملکرد بنادر سه بندر چابهار، بوشهر و شهید رجایی - بندرعباس بعنوان بنادر نمونه کاوی مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار گرفته اند. معیارهای در نظر گرفته شده در این تحقیق از بررسی دقیق ادبیات موضوع و انجام مصاحبه با افراد متخصص امر بدست آمده اند. در مدل تدوین شده بر اساس روش سلسله مراتبی در محیط فازی، معیارهای اصلی، زیرشاخصه ها و گزینه های مورد ارزیابی سطوح مختلف نمودار سلسله مراتبی را تشکیل می دهند. پس از تحلیل و بررسی اوزان نسبی معیارهای اصلی و زیرشاخصه ها، بنادر شهید رجایی - بندرعباس، بوشهر و چابهار به ترتیب با وزن های نسبی و /0 و 1630/0 به عنوان بنادر با عملکرد بهتر معرفی شده اند. وزن های نسبی بدست آمده از روش سلسله مراتبی در محیط فازی برای شاخص ها، زیرشاخص ها و بنادر مورد ارزیابی نقاط ضعف و قوت نسبی بنادر مذکور را به عنوان نمونه کاوی بخوبی نشان می دهد.
    کلیدواژگان: ارزیابی عملکرد بنادر - روش سلسله مراتبی در محیط فازی
  • علی طاهری* صفحات 108-116
    در تحقیق حاضر ژلاتین نوع A از پوست کوتر ماهی (Sphyraenajello)استخراج گردید. بر این اساس سه پیش تیمار مختلف برای استخراج ژلاتین استفاده شد: در تیماراول پوست حاصله در محلول سود 1/0%, اسید سولفوریک 1/0% و محلول 5/0% اسید سیتریک مغروق گشت (ژلاتین 1). در تیمار دوم از محلول سود 2/0%, اسید سولفوریک 2/0% و محلول 1% اسید سیتریک (ژلاتین 2) و در تیمار سوم محلول سود 4/0%, اسید سولفوریک 4/0% و محلول 2% اسید سیتریک استفاده شد (ژلاتین 3).آنالیز تقریبی، بازیافت ژلاتین، دمای شروع تشکیل ژل و دمای ذوب ژلاتین های استحصالی به شیوه استاندارد مورد سنجش قرار گرفت. بر این اساس ژلاتین نوع 2 بهترین کارایی را با اختلاف معنی داری نسبت به 2 ژلاتین دیگر نشان داد (05/0>p). این نوع ژلاتین بالاترین میزان پروتئین (17/0±23/86%) و دمای تشکیل ژل (C◦14) و ذوب ژل (C◦17) را نشان داد. از این نوع ژلاتین می توان در برخی صنایع غذایی و دارویی استفاده نمود.
    کلیدواژگان: ژلاتین، کوتر ماهی، Sphyraenajello، پروتئین، ژل
  • منصور کیانی مقدم، امیر سعید نورامین*، نسرین اتابک صفحات 117-131
    در مجموع، سالانه میلیاردها لیتر آب تعادل کشتی ها در سراسر جهان جابجا می شود و این آب ها پر از ارگانیسم های زنده است. وقتی کشتی ها به مقصد می رسند که ممکن است هزاران کیلومتر با مبدا فاصله داشته باشند، این ارگانیسم ها و موجودات زنده با آب تعادل کشتی درون دریا یا دریاچه تخلیه می شوند. ورود این موجودات به مناطق جدید می تواند به دلیل عدم وجود دشمنان طبیعی آثار مخرب زیادی در پی داشته باشد و حتی به نابودی برخی گونه های بومی منجر شود.
    با عنایت به تهاجم گونه ای به نام شانه دار مهاجم به دریای خزر و در معرض خطر قرار گرفتن ذخایر غذایی ارزشمند این دریا و تبعات نامطلوب اقتصادی، صیادی، زیست محیطی و حتی توریستی ناشی از این امر، توجه به راهکارهای سریع و موثر مقابله با این شانه دار امری ضروری است که نیازمند همکاری های متعامل زیست محیطی و دریایی ملی و منطقه ای می باشد. در این مقاله، ابتدا سیستم عملکرد آب تعادل کشتی ها و قوانین دریایی مربوط به آن مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. سپس بعد از مروری بر وضعیت مناطق مختلف ساحلی دنیا که به وسیله موجودات منتقل شده به وسیله مخازن تعادل کشتی ها آلوده شده اند، وضعیت دریای خزر و خصوصیات شانه دار مهاجم به طور دقیق بررسی شده و راهکارهای مختلف زیست محیطی، قانونی و دریایی مقابله با این مهاجم مورد مطالعه قرار می گیرند.
    کلیدواژگان: آب تعادل، اکوسیستم های دریایی، محیط زیست، شانه دار مهاجم، دریای خزر
|
  • Mansoor Kiani, Moghadam *, Abbas Harati Mokhtari Pages 132-157

    A brief review of common human error assessment methods is presented highlighting the requirements and steps of each method. This is followed by an introduction to the Analytical Hierarchy Processing (AHP) method to aid decision-making. An approach to integrate human error assessment and decision-making using the AHP method is described. The aim of this approach is to reduce the occurrence probability and severity of human error during the operational phase of a fishing vessel. It utilises AHP theory to rank the impacts of human error and further integrates the available control options (to minimise these errors) within the analysis. The result obtained from the analysis reflects the most favoured control option that will address all the possible human errors within the system to a satisfactory level. A test case, which considers the shooting operation of a beam trawler, is used to demonstrate the described approach. Each step involved in the shooting operation is assessed for its vulnerability to human error with respect to the equipment being operated and this captures the operator-machine interaction.

    Keywords: AHP, Decision Making, Human error, human error assessment
  • Abbas Harati Mokhtari *, Aboozar Adljooy Safaei, Alireza Moazzenjahromi Pages 158-172

    Application of simulation and modeling techniques in decision-making and design aspects of container terminals has gained a considerable attention in the recent research studies. Container terminal designers usually deal with two different layouts mainly vertical and horizontal stacking layouts which directly affect the travel time of the transfer cycle and the utilization of different equipments in container terminals,. The main objective of this article is to determine the optimum operative terminal layout for port of Anzali in Iran, regarding to ''management'', ''operational area'' and ''operational time'' as three main criteria. A Fuzzy (Analytical Hierarchy Process) AHP has been applied to the main and sub attributes based on opinions and a simulation experience. The quantitative criterion "Operational time" and its sub attributes have been analyzed by the "Show flow" Simulation software. The horizontal stacking layout has proved to be more convenient for operation.

    Keywords: fuzzy AHP, Simulation Method, Stacking Layout, Container Terminal